Saglik ve Dogum
SAĞLIK
Merkezde 4, köylerde 8 Sağlık Ocağı mevcuttur. Ayrıca Merkezde 1 adet Verem Savaş Dispanseri bulunmakta olup şu an faaliyetlerini sürdürmektedir. Merkez 1 nolu Sağlık Ocağı Bakanlıkça planlanan şekilde yapılmış olup 2 nolu merkez Sağlık Ocağı Verem Savaş Dispanseri binasının yarısı alınarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Ayrıca 2 nolu Merkez Sağlık Ocağına yaptırılan ek bina kullanılmaya başlamıştır. 3 nolu Merkez Sağlık Ocağı ise kiralanan bir evin uygun hale getirilmesi ile beş yıllık anlaşma sağlanarak faaliyetlerini sürdürmektedir. 4 nolu Merkez sağlık Ocağı 18 Haziran 2002 tarihinde Elif- Hasan Bayram Sağlık Ocağı adı altında faaliyete geçmiştir. 8 adet köy sağlık Ocaklarından Akdam, Kuytucak, Tepecikören, Eskimantaş, Gaziköyü ve Faydalı Sağlık Ocakları Bakanlıkça planlanan şekilde yapılmış olup, Hacıbeyli Sağlık Ocağı Belediye Başkanlığına ait binada ve Bucak Sağlık Ocağı Milli Eğitim Müdürlüğüne ait kullanılmayan bir ilkokul binasının uygun hale getirilmesi ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Kozan Merkezinde 27 sağlık Evi, Merkeze bağlı köylerde 18 sağlık Evi, mevcuttur. Köy sağlık Ocaklarımıza bağlı olarak 25 Sağlık Evi bulunmaktadır. Bölgemizde toplam 70 Sağlık Evi mevcuttur. Bölgemizde 5 adet Sağlık Evi binası mevcuttur. Bunlar; İdem- Dikilitaş, Boztahta, Pekmezci ve Ferhatlı Sağlık Evleridir Yine İlçemizde Çukurova Üniversitesine bağlı, Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Muhasebe, Bankacılık, Mobilya ve Dekorasyon, Yerel Yönetim ve Tohumculuk olmak üzere 7 programlı Meslek Yüksek Okulunda yaklaşık 851 öğrenci eğitim ve öğrenimini sürdürmekte olup, okulun 15 adet öğretim görevlisi bulunmaktadır. Ayrıca Endüstriyel ve Elektronik programı açılmış ancak şu anda öğrencisi bulunmamaktadır. Özel Gülbahçe Ortaöğrenim Erkek Öğrenci Yurdu 56 yatak kapasiteli olup, 26 öğrencisi mevcuttur. Boş yatak sayısı 30'dur. Özel Kaleönü Ortaöğrenim Erkek Öğrenci Yurdu 78 yatak kapasiteli olup, 73 öğrencisi mevcuttur. Boş yatak sayısı 5'tir. Özel Çiçek Yüksek Öğrenim Kız Öğrenci Yurdu 45 yatak kapasiteli olup 38 öğrenci mevcuttur. Boş yatak sayısı 7'dir. Özel Ortaklar Yükseköğrenim Kız öğrenci yurdu 70 yatak kapasiteli olup, 58 öğrenci mevcuttur. Boş yatak sayısı 12'dir. Gaffaroğlu Hayırlı İşler Yaptırma ve Yaşatma Derneği Müdürlüğü Kozan Erkek Öğrenci Yurdu 144 yatak kapasiteli olup, 88 öğrenci mevcuttur. Boş yatak sayısı 56'dır.
DOĞUM İLE İLGİLİ ADETLER
Kozan ve çevresinde doğumla ilgili bazı inançlar mevcuttur. Bu inanışlar Türkiye’nin her yerinde olduğu gibi, yörede de zamana ve mekana göre bazı değişmelere ve gelişmelere uğramıştır. Ayrıca, bir kısım inanışlar da unutulmuştur.
Kozan ve köylerinde hamile kadınlara “gebe, hamile, iki canlı, yüklü ve bebekli” denmektedir.
Yurdumuzun hemen her yöresinde olduğu gibi Kozan ve çevresinde de yeni doğum yapan kadında “al basması” olayı görüleceğinden korkulur. Yeni doğum yapmış kadın kırk günü doldurmadıkça onun mezarının açık olduğu, cinlerin ona tesir edebileceği inancı mevcuttur. Bu sebepten dolayı, doğum yapan kadın kırk gün evden çıkarılmaz. Yanında bir bakıcı bulunur. Dışarı çıktığı taktirde al basması olacağından korkulur.
Kozan’da geçmişte doğumlar, tecrübeli kadınlara ve köy ebelerine yaptırılıyordu. Fakat günümüzde kadınlar doğumlarını hastane ve en yakın sağlık ocaklarında yapmaktadırlar.
Al basması olayının yeni doğum yapmış kadında görüleceğine inanıldığı gibi, aynı şekilde, yeni doğan çocuğa da musallat olabileceğine inanılır. Mecburi olarak kırkı dolmadan dışarıya çıkarılıyorsa çocuğun koynuna yumurta, ekmek, bıçak vs. koyarlar.
Hamileliğin belirtisi olan aşerme olayı, ilçe ve köylerinde de gözlenmektedir. Aşeren kadının canı istediği şeyi yemez ise, çocuğun zayıf veya eksik doğabileceğine inanılır. Bu yüzden aşeren kadının istediği yerine getirilmeye çalışılır.
Yeni doğan çocuğun, bir kaç gün sonra düşen göbek bağı götürülüp bir okulun bahçesine gömülür. Çünkü, bu sayede çocuğun okuyup büyük bir insan olacağına inanılır. Bu inanç yörede hala devam etmektedir.
Sakat doğan çocukla ilgili olarak yöre ve çevresinde çeşitli inançlar vardır. Kozan çevresinde sakat doğan çocuğun iyileşmesi için büyük velilerin türbeleri ziyaret edilir. Onlar vasıtasıyla Allah’a dua edilir. Çocuğun iyileşmesi için koyun, keçi vs. kurban edilir veya daha başka adaklarda bulunulur. Çocuk iyileştiği zaman bu adaklar yerine getirilir. Bundan ayrı olarak hocaya götürülür, okutulur ve muska yazılır.
Yeni doğan bebeğe “Maşallah” denir ve sağ kulağına ezan okunur, sol kulağına ise kamet getirilir. Yakınları bebeğe elbise, mama, takım gibi hediyeler getirirler. İlk doğumda bebeğin yatak takımını çocuğun ninesi hazırlar. Doğum yapan kadınların yakınları, doğum yapan kadına loğusa ziyaretlerinde bulunurlar. Bu ziyaretlerde “kaynar” içilir. Kaynar; şeker, baharat, tarçın ve cevizden yapılarak çay gibi içilir.
Çocuğun ilk çıkan dişini görene hediye alınır. İlk dişini çıkaran çocuk için “hedik” kaynatılır. Hedik; Kozan’da bulgurluk buğdaya verilen isimdir. Yeni doğan bebek yedinci, yirminci ve kırkıncı gün yıkanır. Kırkıncı gün bebek hamama götürülür ve kırklanır. Bebekler kırkı çıkma dan gezmeye çıkarılmaz.
Kozan’da, çocuğun adını geçmişte aile büyükleri koymaktaydı. Ancak günümüzde anne ve baba isim koymaktadır.
Erkek çocuğu olmayanlar, kız çocuklarına “Döndü, Döne, Yeter” gibi isimler koyar. Çocuğu yaşamayanlar ise, yeni doğan çocuğuna Yaşar, Dursun gibi isimler koyarlar. Yine bu konuyla ilgili olarak bir inanç daha yaygındır. Çocuğu yaşamayan kadının koluna yedi demir parçasının birleştirilmesinden meydana gelen bir bilezik takılır.
Yörede çocuğa nazar değmesi durumunda da yapılan bazı uygulamalar vardır. Bunlar: “üzerlik otu tüttürülür ve çocuğun üzerinde gezdirilir, kurşun dökülür, nazarlık ve karaçalı takılır.”
Kozan ilçesi ve köylerinde çocuğu olmayan kadınlar geçmişte hocaya gidip muska yazdırmakta, tekke ve türbelere ziyarete gidip adak adamakta ve halk hekimliği yapan kişilerin yaptığı ilaçları kullanmaktaydılar. Günümüzde ise daha çok doktora gidiliyor olmasına rağmen, geçmişteki uygulamaların halen yer yer sürdürüldüğüne rastlanmaktadır. Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi Kozan’da da erkek çocuk makbul sayılmaktadır. Oğlan çocuğunun ana-babaya bakacağı, kız çocuğunun ise ele gideceği düşüncesi hakimdir. Oğlan çocuğunun doğumu müjdeli olarak karşılanmaktadır.
Kozan yöresine ait doğum adetleri ile ilgili inanç ve uygulamalar incelendiğin de, görünüş olarak eskiye göre birçok uygulamanın değişikliğe uğradığı ya da yeni uygulamaların ortaya çıktığı görülmektedir. Doğum ile ilgili uygulamalarda görülen bu değişiklik, biçimsel bir farklılaşma olup, içerik halen korunmaktadır.
